Οι σχέσεις Δήμου – Περιφέρειας στο πλαίσιο της νέας Διοικητικής Μεταρρύθμισης

του Στέλιου Μποζίκη
Δημάρχου Ζακύνθου

«Οι Δήμοι και οι Περιφέρειες συγκροτούν τον πρώτο και δεύτερο βαθμό τοπικής αυτοδιοίκησης και ως έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας αποτελούν θεμελιώδη θεσμό του δημόσιου βίου των Ελλήνων…» αναφέρει στο πρώτο μέρος του ο νόμος που εφάρμοσε το Πρόγραμμα ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ για τη νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης.
Το άρθρο 4 του ίδιου νόμου αναφέρεται στις σχέσεις δήμων και περιφερειών: «Μεταξύ των δύο βαθμών τοπικής αυτοδιοίκησης δεν υφίστανται σχέσεις ελέγχου και ιεραρχίας, αλλά συνεργασίας και συλλαληλίας, οι οποίες αναπτύσσονται βάσει του νόμου, κοινών συμφωνιών, καθώς και με το συντονισμό κοινών δράσεων».

Αυτά αφορούν στο νόμο και στην πρόθεση του νομοθέτη. Η πραγματικότητα βρίσκεται αρκετά μακριά, συνεχίζοντας μια κακή προϊστορία δύσκολων και ανταγωνιστικών σχέσεων μεταξύ πρωτοβάθμιας και νομαρχιακής αυτοδιοίκησης, που ταλάνισαν την Ελλάδα και τη Ζάκυνθο επί μια καθοριστική για την ανάπτυξη του τόπου 15/ετία.
Σήμερα, που η ύφεση και η κρίση επιβάλλουν τη μεγαλύτερη δυνατή «συνεργασία και συλλαληλία» των φορέων τοπικής και περιφερειακής εξουσίας για την αντιμετώπιση των επιπτώσεών τους πάνω στους πολίτες και την ανακούφιση των πιο αδυνάτων, οι φορείς αυτοί, δηλ. οι δήμοι και οι περιφέρειες, φαίνεται να γίνονται οι καθολικοί διάδοχοι και κληρονόμοι των ανταγωνιστικών σχέσεων, που καθόριζαν τη συμπεριφορά των προκατόχων τους.
Δυστυχώς, η Ζάκυνθος δεν αποτελεί εξαίρεση. Ίσως, μάλιστα, δεδομένου ότι είναι ο μοναδικός στην Ελλάδα νομός που απετέλεσε ένα δήμο και επηρεασμένη από την –κοινά διαπιστωμένη– διάχυτη, στην τοπική εξουσία και κοινωνία, παραβατικότητα, εγκληματικότητα και διαπλοκή, η Ζάκυνθος βρίσκεται αντιμέτωπη με μία οφθαλμοφανή και όχι προσχηματική δυσαρέσκεια μεταξύ των δύο θεσμών και των προσώπων που τους στελεχώνουν.
Ως δήμαρχος όλων πλέον των ζακυνθινών, θεωρώ ότι, πραγματικά, χρειάζεται να εξαλειφθούν οι αιτίες προστριβής μεταξύ του Δήμου και της Περιφερειακής Ενότητας Ζακύνθου, καθ’ ότι, λογικά, δεν έχουμε και τίποτα να χωρίσουμε. Αν παλιότερα, υπήρχε μια ασάφεια στα όρια των αρμοδιοτήτων μεταξύ Νομαρχίας και Δήμων (που οδήγησε τη Ζάκυνθο π.χ. να μην καταφέρει ποτέ να αποκτήσει λιμνοδεξαμενές), σήμερα κάτι τέτοιο δεν υφίσταται. Είναι σαφώς προσδιορισμένες οι αρμοδιότητες του κάθε θεσμού.
Στο Δήμο Ζακύνθου περιήλθαν, το Γενάρη και τον Ιούνιο του 2011, 101 αρμοδιότητες που ασκούνταν από τη νομαρχία, ενώ το Γενάρη του 2013 θα μεταβιβαστούν σε όλους τους δήμους 83 ακόμα αρμοδιότητες της καταργημένης νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης και στο δήμο Ζακύνθου, όπως και σε όλους τους νησιωτικούς δήμους, θα μεταφερθούν επί πλέον 55 αρμοδιότητες που ασκούσε η Νομαρχία.
Είναι γνωστό ότι εξ ολοκλήρου περιήλθαν στο Δήμο οι Υπηρεσίες των ΚΕΠ, της Πολεοδομίας και της Πρόνοιας, ενώ από την 1-1-2012 περιέρχεται και η αρμοδιότητα της μεταφοράς των μαθητών. Οι αρμοδιότητες που ήδη έχουν περάσει στο Δήμο και οι 138 αρμοδιότητες που από 1-1-2013 μεταβιβάζονται στο Δήμο μας εκτείνονται στους τομείς: Παιδείας – Πολιτισμού – Αθλητισμού, Κοινωνικής Κατάστασης, Περιβάλλοντος, Αγροτικής Ανάπτυξης, Αλιείας, Κτηνιατρικής, Δημόσιας Υγείας, Εμπορίου, Μεταφορών και Επικοινωνιών.

Είναι πολύ ξεκάθαρο, λοιπόν, το τι θα κάνει ο κάθε θεσμός σε ένα τόπο. Οι μικρομεγαλισμοί που διακατείχαν την παλιά Νομαρχία (αρχίζοντας από το εθιμοτυπικό πρωτόκολλο και φτάνοντας μέχρι τον προγραμματισμό και υλοποίηση έργων) πρέπει να σταματήσουν να επηρεάζουν την πολιτική και την τακτική της σημερινής περιφέρειας και κυρίως της Περιφερειακής Ενότητας. Είναι απαραίτητο, όχι μόνο, ο κάθε φορέας της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας αυτοδιοίκησης να ασκεί τις αρμοδιότητες που του αποδίδονται από το νόμο, αλλά και να επιδιώκουμε, εμείς οι αιρετοί και των δύο φορέων, τη συνεχή και ανεμπόδιστη συνεργασία προς όφελος του τόπου μας. Αν η λειτουργία της Περιφερειακής Ενότητας και του Δήμου Ζακύνθου ήταν σε αυτό το πνεύμα, θα είχαμε καταφέρει, ίσως, να προωθηθούν χωρίς καθυστερήσεις: η έγκριση της μελέτης για τη δημιουργία του νέου ΧΥΤΥ στη Ζάκυνθο, το στοιχειωμένο έργο της μαρίνας και το έργο της ανάπλασης της παραλιακής ζώνης, η κατασκευή του πολυσυζητημένου κόμβου στην Καμάρα του Αγίου Λαζάρου ή ακόμα και η στέγαση όλων ανεξαιρέτως των δημοσίων υπηρεσιών, κρατικών, δημοτικών και περιφερειακών, σε δημόσια κτίρια, εξασφαλίζοντας την ομαλή πρόσβαση σε αυτές όλων των συμπολιτών μας, χωρίς αποκλεισμούς και χωρίς την επιβάρυνση της καταβολής δυσβάσταχτων ενοικίων σε εποχή κρίσης. Σε πνεύμα συνεργασίας και καλής πίστης μεταξύ Περιφερειακής Ενότητας και Δήμου Ζακύνθου θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί ενέργειες που εκθέτουν τη θεσμική οντότητα του φορέα της δευτεροβάθμιας αυτοδιοίκησης, όπως αυτή της απογραφής του κρατικού κτιρίου του Διοικητηρίου στο Υποθηκοφυλάκειο, ως κτιρίου της Περιφέρειας. Μα οι εποχές των παλλικαρισμών έχουν περάσει ανεπιστρεπτί για τη Ζάκυνθο, που αναζητά την έξοδο από το τέλμα στο οποίο την έριξαν πρακτικές του είδους πρακτικές που ασκήθηκαν από τις τοπικές της εξουσίες επί σειρά ετών, εις βάρος της ζακυνθινής κοινωνίας.
Αντίθετα, τα όποια παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ των δύο βαθμών αυτοδιοίκησης στη Ζάκυνθο, μπορούν να αποφέρουν καλά αποτελέσματα για το νησί και τους κατοίκους του. Σε αυτή την κατεύθυνση είναι οι Προγραμματικές Συμβάσεις, που ο Δήμος έχει ήδη εγκρίνει, με σκοπό να προωθηθεί η συνεργασία Δήμου και Περιφερειακής Ενότητας Ζακύνθου για:
- την εκτέλεση μικρών οδικών έργων, που θα βελτιώσουν την κατάσταση των δρόμων και θα σώσουν ζωές, όπως, την τοποθέτηση στηθαίων, τη συγκρότηση Συνεργείου Οδικής Ασφάλειας, τη διόρθωση και βελτίωση του ηλεκτροφωτισμού με την προμήθεια λαμπτήρων από την Περιφέρεια και την τοποθέτησή τους από το Δήμο.
- τον καθαρισμό και εξωραϊσμό δημοτικών, επαρχιακών και εθνικών οδών
- την κατασκευή του κτιρίου πολλαπλών χρήσεων στον Αγγερικό.